LODA HALAMA!

"Loda Halama"- to książka historyczna, tyle, że historię poznajemy w niej nie od strony jej wielkich bohaterów, a od strony teatralnej rampy i tego, jak teatr, zwłaszcza rewiowo - kabaretowy reaguje na wydarzenia.

To także barwna historia gatunku, który w latach dwudziestych powstawał i nazywany był jedenastą muzą, a którego w pełnym blasku i kształcie dzisiaj w Warszawie się nie uświadczy, czyli rewii. To opowieść o ludziach typowych dla tamtego pokolenia, ale też trochę nietypowych. Rodzicami Halamek są artyści, którzy w poszukiwaniu zarobku i kariery zamiast wyruszyć na zachód (co robiła większość) wyruszyli na wschód. Poznali się w najszybciej wtedy rozwijającym mieście na ziemi, jakim było Baku (dzięki tej historii czytelnicy dowiedzą się o ciekawych Polakach w Baku). Występowali w wielkich rosyjskich cyrkach, które (ogromne i pięknie zaprojektowane) były wtedy arenami, na których z równym powodzeniem wykonywano premiery baletowe, prawykonania wielkich utworów symfonicznych, jak i pokazywano mrożące krew w żyłach numery akrobatyczne. Z winy wojny i rewolucji Halamowie stracili w Rosji więcej niż zyskali i wrócili do macierzy jako „nowobiedaccy”. Pomimo pułapek losu zawsze byli razem. To trzymanie się RAZEM i RELIGIJNOŚĆ to właśnie znaki rozpoznawcze rodziny Halamów oraz ich siła. Kiedy bez grosza przy duszy zmuszeni będą zarabiać występami w nocnych lokalach na prowincji, mamusia nie będzie spuszczała dziewczynek z oka. Takoż w Warszawie. Dzięki temu unikną niebezpieczeństw, grożących przedwczesnemu wkraczaniu w dorosłe życie.

Kariera warszawska Lody Halamy trwała zaledwie 13 lat: od 1926 (po przewrocie majowym) do 1939. Od legzinek i hopoków, a potem charlestonów i black bottomów, którymi zachwycała publiczność najpierw małego Perskiego Oka, potem dużego Morskiego Oka - po „Niemą z Portici” na scenie Opery Warszawskiej. W skrócie można więc powiedzieć, że pokonała drogę od wielkich rosyjskich cyrków po Operę Warszawską. A wszystko dzięki talentowi i pracowitości, bez amikoszonerii i protekcji.

Wybitny baletmistrz Jan Ciepliński, który pragnął unowocześnić baletową scenę opery, zaangażował Lodę Halamę na stanowisko primabaleriny, gdyż docenił jej talent, technikę i pojętność. Wcześniej kierował scenami baletowymi w Sztokholmie i Budapeszcie, występował też jako solista w zespole Diagilewa i Anny Pawłowej (gdy ta przygotowywała w Stanach Zjednoczonych polski balet „Wesele w Ojcowie”).

Loda odbyła też wielkie tournee po Kraju Kwitnącej Wiśni i USA. Wielokrotnie powracała do Paryża, gdzie dawała recitale na najważniejszych scenach ówczesnej kulturalnej stolicy świata.

Potem wybuchła wojna i trzeba było zdać egzamin z człowieczeństwa. Loda mogła zostać w ciepłej, bezpiecznej Szwajcarii, a jednak wróciła z mężem do Polski. Wiele tysięcy czerniakowskich dzieci zawdzięczało jej wtedy codzienne ciepłe obiady. Pracowała też na rzecz Szpitala Wojskowego w Warszawie, który bywa określany mianem "Rzeczypospolitej Ujazdowskiej". Organizowała schroniska dla żołnierzy, którym udało się opuścić ten szpital, wielokrotnie tylko dzięki akcji specjalnej, i zamojskich dzieci odbitych z transportów do Rzeszy.

Była dzieckiem swojej epoki, dzieliła z nią bohaterstwo, ale też błędy. Jej pierwsze małżeństwo rozpadło się i trudno powiedzieć, kto był winien? W rodzinie Dembińskich zawsze była dobrze wspominana, a i ona nigdy złego słowa nie powiedziała o swoim pierwszym mężu.

Pozostała osobą głęboko wierzącą. Zawierzenie pomogło jej przetrwać godnie i pogodnie, ostatnie sześć lat życia, kiedy jej piękne nogi z trudem nosiły ją po mieszkaniu.

Książka utrzymana w gawędziarskim stylu zawiera szerokie fragmenty wypowiedzi bohaterki a także wiele cytatów z ówczesnej prasy. Dzięki temu możemy poznać życie codzienne i język „dwudziestolecia”.

Anna Lisiecka – autorka